Lire au Burkina 1re année

Juist voor sluitingstijd loop ik de Nomade nog binnen voor een landkaart van Burkina Faso. An heeft al een kaart van Bobo-Dioulasso en Lafiabougou. Een overzicht op het land is ook welkom. Een mooie, nieuwe gids van het land kan ik niet laten liggen. Hij lijkt gemaakt met veel liefde voor de mensen en voor de fotografie. Een goede aanvulling op de serieuze “landenreeks”.
Op het vliegtuig kijken we hem door. Een complex land met weinig toeristische hoogtepunten. Waar weinig te zien is, is des te meer tijd om alles te beleven.
Er zijn ook wat leesboeken mee. Harry is vast van plan om de godverdomse dagen aan de andere kant van de godverdomse bol te lezen. Hij heeft daar thuis geen tijd voor. An verorbert tijdens de tweede vlucht haar eerste roman. We hebben wat franse leesboeken voor kinderen mee voor onze school. Het gaat goed.
Tijdens het eerste bezoek aan onze klas zie ik slechts één leesboek op de banken liggen. Het is geschreven in Dioula.De tekst staat ook op het schoolbord. Men leest en vertelt dat het gaat over een verbeterd vuurtje om op te koken, zodat er minder hout verbruikt wordt en de ontbossing wordt ingeperkt. Ik krijg het idee dat er hier geëngageerd wordt lesgegeven.
Marceline vertelt dat onze klas geen “formeel” onderwijs is, maar een alfabetisatieklas. Het behoort tot “ l’ enseignement bilingue”. Vorige week werd er nog een congres gehouden over de resultaten van deze methode en zij is er helemaal voor gewonnen. Kritische vragen zijn hier niet aan de orde. De kinderen halen hier hun diploma lager onderwijs en leren tegelijk een of meer beroepen in dezelfde tijd. Wij blijven er wat sceptisch over. Ik zag een klasje met 28 leerlingen van 6 tot 16jaar door elkaar, zonder leerboeken en met enkele schriften en soms een lei. Vooraan stond een lieve, wat bedeesde jongen van 22j die “un animateur” genoemd werd, tevreden is met een “avance” op zijn loon en zijn sporen in het onderwijs nog lijkt te moeten verdienen.
Later die week, in de librairie vraag ik naar schoolboeken voor de alfabetisatie. Die hebben ze niet. Ik koop wel een leesboek eerste leerjaar “formeel” : lire au Burkina 1re année. Het thema van les een en twee is “Ali est vêtu”. We zien een Ali zonder kleren, met de belangrijke delen zedig achter een bosje en een Ali tiptop in orde met bloes, short en schoenen. We leren de i en de u. In les drie en vier , met “le moto de papa” leren we de o en de a. Maar in les 11 komt de aap al uit de mouw :”Ali tape Lalé (een meisje)” en op datzelfde blad wordt Lalé ook al door Talato geslagen. Hojah.
Ik heb spijt dat ik het eerste geschiedenisboekje niet heb meegebracht.

We zitten gezellig met de belgen in een stamcafé van Staf. De baas kent hem goed. We eten runderlever met ui, kip op de Bbq, en (geen atjieke maar wel....) couscous??Het smaakt. De flag vloeit rijkelijk. Er komt een jonge gast tweedehandse boeken verkopen. Twee boeken vallen mij op : Le respect des morts (respect voor jou, Staf, respect) en « Les reves, le tremblement de toutes les parties du corps et leurs significations » Ik koop ze hem, maar zeg ook dat hij met geen nieuwe lichting moet komen.

Ik krijg van Staf, via zijn neef Roger een boek over afrikaanse maskers. Hij schrijft er een opdracht in. Ik ben zeer tevreden met een herinnering aan de kunstenaar Staf, man van het Afrikaanse volk.

Trui

Seulement pour le plaisir des yeux

Als we de eerste dag fietsen willen huren, moeten we de markt van Bobo-Dioulasso trotseren. Allereerst moeten we geld zien te wisselen, daarna naar twee fietskramen gaan onderhandelen.
Marceline vroeg een bestek om een eigen fiets te laten herstellen en elders gaf ze opdracht om twee huurfietsen rijklaar te maken tegen vandaag.
We gaan mee om het bestek te beoordelen, want de fiets wordt ons in bruikleen gegeven, en de kosten zijn voor ons. Win-win.
De rit naar de markt gaat door echt-Afrika. Het is al moeilijk te beschrijven. Veel, zeer veel volk op straat. Brede aarden straten vol putten en zwerfvuil waar we met de auto tussenlaveren. Het is al zeer warm. Eerst 20 à 30 kramen met auto-onderdelen en smeerolie op de grond en op de overalls. Dan 30 kramen met brommeronderdelen. Daar is nog meer vuil en een wirwar van bedrijvigheid. Garages in openlucht. Het materiaal en de vijzen liggen verspreid tussen het stof. Marceline zegt dat een fiets laten herstellen geen vrouwenzaak is, en dat ze de juiste fietsenmaker niet onmiddellijk kan vinden. Na een ommetje komen we er toch. Het bestek is grotendeels uitgevoerd, men heeft niet gewacht. En hij is niet goedkoop. Maar toch is de fiets nog niet klaar. Ze beloven hem binnen een half uur klaar te hebben.
Geld wisselen wordt een probleem : men wil in de banken geen eurobriefjes van 20 en 50 aanvaarden. Zelfs 100 euro aanvaarden ze niet. Men wisselt maar vanaf 500euro. Rijk land, zou je zeggen, of rijke banken. Wij zijn niet zo rijk en gaan dan maar naar het wisselkantoor. Als we buitenkomen, worden we aangeklampt door verkopers van souveniers, juwelen, beeldjes en batik. Er wordt wat op ons ingepraat, men tast de mogelijkheden af. Als we niets nodig hebben, moeten we enkel kijken, ‘seulement pour le plaisir des yeux’, en een prijs zeggen misschien, ‘seulement pour le plaisir de la bouche’, en wat geld bovenhalen, ‘seulement pour m’encourager’. Als het niet lukt zijn we ohlala, madame tranquille. Dat zijn we dan al met z’n tweeen. An was dat vorig jaar ook al. De volgende keer zeg ik aan de Touareg die mij een mooi bewerkt mes wil verkopen dat ik passifist ben en dat hij mij geld bij moet geven als hij een mes aan mij wil slijten. Ook dan komen we niet tot een deal.
De huurfietsen worden een kwestie van geduld en volharding. De remmen werken, maar de versnellingen “zijn juist afgesteld” daar zou je beter niet aankomen (sic), neen, niet veranderen van versnelling, ze staan juist. Geen voor- of achterlicht, dat is hier niet nodig. Wij zijn niet akkoord. Wij willen wel licht. Het wordt hier rond 18u donker. Zelfs vandaag raken we al niet meer voor donker thuis. Wij moeten wat lastig worden. Twee fietsen, vier lichten, in drie keer toch in orde. Wij staan hier wel een gans uur als twee blanke vrouwen, An en ik, te kijk op een drukke markt. Het kan aangenamer. Dan nog een harde onderhandeling over de prijs en het aantal dagen. We laten ons niet (teveel) afzetten. We zijn tevreden.
Harry en Marceline zijn de herstelde fiets gaan oppikken. Harry heeft nog moeten helpen aan de assemblage. Hij weet nog niet dat morgen zijn nieuwe pedaal zal afbreken en zijn nieuw slot uiteen zal vallen. Hij is wel een ervaring rijker. Zo had hij het zich niet voorgesteld. Hajoh.

Als we iets gaan drinken aan de andere kant van de stad , blijkt dat de souveniersverkopers ons gevolgd zijn naar het toeristencafé. Zij weten waar wij zullen zitten. Dit doet onze ogen geen plezier. Nous ne sommmes pas encourager.

Wij fietsen met licht door de smog naar onze buitenwijk Lafiaboubou. Wij roepen luid naar elkaar. Wij voelen ons een beetje vrij.
Trui

Tweede verslagje van An

Het was weer een hele ervaring. Wel heel moeilijk. We hebben soms wel afgezien. Het was niet echt vakantie en werden constant met onze gevoelens van her naar der gesleurd.
Eerst gezien dat ons projectje niet helemaal loopt zoals het zou moeten. Niet dat het geld echt slecht besteed is, maar soms lijkt het een beetje fout. Te veel voor de (verre) familie? Natuurlijk doen die mensen ook maar voor goed, maar dit mag niet meer in de toekomst. We wilden het project ook in Lafiabougou houden en ze breidt al uit naar andere plaatsen en die hebben we niet gezien??? Loopt het daar dan wel??? Alé, een beetje dubbel allemaal. We hebben dus serieus bijgestuurd en geven hen nog een tweede kans. Wij zeggen nu explicieter wat er juist moet worden aangekocht of moet gebeuren. We doen het voor de kindjes in het klasje en voor de vrouwkes met hun kleine kredieten.
Daarna naar Pa (Staf zijn buitenverblijfje) zijn huis gaan leegmaken. Dit had ik niet verwacht en dat is dus ook niet zo evident. Zijn broeken hingen daar nog aan de kapstok zoals hij het heeft achtergelaten. Vele foto's gevonden, kunst, ... medicijnen naar het ziekenhuis in de buurt gedaan. kleren naar de missiepost gebracht om uit te delen. Boeken naar de paters gedaan, alles een beetje opgekuist. Alé, echt veel gewerkt. Veel mensen kwamen ook vertellen over Staf en wat ze het laatst gedaan hadden met Staf. We zijn enkele projecten gaan bekijken, maar daar komen ze ook nog met vragen naar geld om die projecten af te maken. ... De paters in Samagan deden een gebed en een mis de volgende dag. De paters in Boni deden een gebed en nadien nog de grote begrafenis met maskers. En zo ging het maar door. Het maskerfeest met de dansers was wel erg knap hoor. Daar heb ik nog van genoten. Ze hebben Staf echt graag gezien. Het is de eerste keer dat er voor een blanke zoiets gebeurd is, dus dat wil al iets zeggen.
Natuurlijk waren er nog wel mooie dingen die we hebben meegemaakt. Vrouwen in Kopoi (een dorpje naast Boni) waar Staf een project had lopen, hebben zelf 500€ verzameld. Prachtig voor daar! Lichtaart heeft daar 2500 € bovenop gegeven. Daarvan zijn waterputten gebouwd en nu een varkensstal. Ze hebben ons het hele proces laten zien van hoe je karité boter maakt. Ze hebben voor ons gezongen en gedanst. Dat zijn dan weer fantastisch mooie dingen. Ik had het langs de ene kant ook niet willen missen. Maar ik ben blij dat ik terug thuis ben om even alles op een rijtje te zetten.

An

Wakker worden op het dak

Omdat we het gisteren binnen niet konden harden van de hitte of het lawaai van de airco kiezen we voor slapen op het dak. Het is zweten, maar tegen de morgen kan ik de lakenzak toch gebruiken. Rond 4uur roept de muzelman. Hij herbegint, hij dringt aan. Neen, zo is hij onze vriend niet. Daardoor staan we wel bij half licht op de eerste verdieping stil en stiekem over het muurtje te kijken. Vrouwen borstelen met handborsteltjes de verharde aarde op. Overal ligt er afval. Enfin, neen, er worden hoopjes gemaakt en in brand gestoken. Papier, plastiek, resten, ik zie zeker 10 smeulende hoopjes op ons pleintje. En overal in de wijk zie je rook. Hier branden zeker 200 hoopjes in deze buurt. (of 500?). Ik kan het verschil tussen vuil en opgeborsteld nog niet zien. Dat kan ik later wel. De kippen lopen met hun kuikens overal tussen. Ongeveer alles is beige-grijs : de brede wegen, de grond, muren, daken. Een kleurloze wijk, met toch twee groene bomen voor ons huis.
De mensen, zwart, brengen kleur. Met hun huid en met de stoffen die ze dragen. Je ziet vrijwel geen mannen op dit moment. Steeds meer kaarsrechtlopende vrouwen, kind op de rug gebonden, grote volle metalen kom op het hoofd. Ze zijn indrukwekkend. Ze zijn prachtig. Ze stappen traag en zeer gelijkmatig. Er gaat een rust van uit. Ze zijn gedetermineerd.
Er zijn ook veel, zeer veel kinderen in beweging. Ze stappen op in groepjes, met gelijke uniformen. Er zijn wel een tienteal verschillende uniformen te zien. De meesten gaan richting noorden maar ook naar het zuiden lijkt er een school te zijn. Ook de kinderen van onze school komen met mondjesmaat toe. De poort van het schooltje ligt voor onze ogen op het pasgeborstelde pleintje Ze dragen geen uniform, maar toch zijn wij heel fier op ze.
Je wordt hier warm vanbinnen en vanbuiten.

Trui

Een welgemeende snorry.

Neen , het is niet gelukt om vanuit Burkina Faso iets voor de blog te schrijven. Het voornemen en de aanzet waren er nochthans. De overweldiging door de verschillen en het werk was er ook. Het was een zeer rijke en leerrijke ervaring. Mijn geest is er vol van. Mijn buik is leeg, veel te leeg. Ik kom boven water, en wil wat vertellen.
Kijk toch maar eens de volgende dagen, als je mij nog gelooft.....

Trui

ani sogoma goeiemorgen

Na een vermoeiende reis zijn we goed aangekomen in Ouagadougou. Toen we het vliegtuig uitkwamen, viel de warmte op ons. Michel en marie-Thérèse stonden ons op te wachten. Na een eerste rit door Ouagadougou werden veel indrukken opgedaan door Trui en Harry. Een nieuwe wereld ging open. De drukte, de warmte, de taxi's die bijna uiteenvallen, de bedrijvigheid in de straat,... Het was al donker, dus we konden niet alles zien. Na een frisse pint voor Harry en Trui en een succrerie voor mezelf hebben we een poging gedaan om te slapen. De warmte maakte het bijna onmogelijk. Voor Trui is het wel aardig gelukt. Dat heb ik goed gehoord?! De volgende dag zijn we vertrokken naar Bobo. Natuurlijk weer zoeken en wachten op de bus en ook daar weer de drukte waargenomen. Fantastisch! brommers (bij ons voor het stort) worden in de laadruimte van de bussen meegenomen. Vrouwen met kinderen op hun rug en manden op hun hoofd om mee te nemen drummen op de bus. Uren wachten tot de bus vertrekt dat is Afrika, maar als je moet aanschuiven om op te stappen??? dan drum je en steek je iedereen voor. Dan wordt wachten te veel. Na 5 uur bus zijn we aangekomen in Bobo. Marcelline en Isaac kregen we niet opgebeld, dus een taxi en tot in Lafiabougou. Ze hadden ons al verwacht. Direct wordt alles klaargezet om iets te drinken en het eten klaar te maken. Aan de overkant van de straat stond een nieuw huisje waar wij mogen slapen. Omwille van de warmte hebben we verkozen om op het dak onder de blote hemel te slapen. Even uitdokteren hoe we de muskietennetten kunnen bevestigen, de matrassen worden naar boven gedragen en een zalige nacht kan beginnen.
Heel vroeg begint het al licht te worden en kan je de wijk van op het dak zien ontwaken. prachtig! De vrouwen met de manden en emmers op hun hoofd of een kar voor zich uit duwend op weg naar de markt. Kinderen met hun boeken op hun hoofd of in hun hand op weg naar school. De grotere gasten die in kliekjes in hun mooi afgeborstelde uniformpjes naar school stappen. De straathonden die al spelend rond elkaar lopen. Vrouwen die hun tafeltje met beignets klaarzetten zodat ze voor het ontbijt kunnen zorgen voor de vele voorbijgangers. ...
Gewoon daar staan kijken naar het afrikaanse leventje deed ons al zweten, dus een douchke deed goed. Een emmer vullen aan het kraantje buiten en met een potje of washandje over je hoofd gieten. Het warme water komt hier gratis en voor niks uit de kraan. Je moet niet de warm water kraan opendraaien. Het is gewoon warm! Na het goeiemorgenritueeltje: goeiemorgen, goed geslapen? Hoe gaat het met de familie? en de kinderen?... zijn Harry en Trui een wandelingetje gaan maken in de wijk om dat nieuwe wereldje te ontdekken en hun ogen uit te kijken. Ikzelf ben met Dorkas achter op de brommer tot in Samagan gereden naar het graf van Staf. Het was even moeilijk, maar ik ben blij dat ik even dag kon zeggen. Er was geen bekend volk meer, dus heb ik het niet lang getrokken. Het was een beetje onwennig. Nadien zijn we naar het schooltje geweest. De kinderen zaten mooi met drie op hun bankjes onder het afdak. Enkelen hebben hun schriftje bij, anderen hebben een krijtbordje, nog anderen volgen gewoon aan het grote bord. Na vele babbels met Marcelline en een rijstmaaltijd met arachidesaus naar de koer waar ik 6 maanden gewoond heb. Wat een weerzien met mijn Khadi. Zij was de enige vrouw op de koer die frans sprak en ze heeft mij dus heel erg geholpen tijdens mijn verblijfje hier. Ik zag van ver haar stralende lach. Maghiet, haar zoontje kwam aanlopen en sprong gewoon recht in mijn armen. Even rustig onder de boom een babbeltje gedaan. De rest van de koer was naar school of gaan werken, dus moeten we zeker nog eens terug. Toch Maghiet al blij gemaakt met een t-shirtje. En fier dat hij was.
Marcelline is ons aan de koer komen ophalen om de stad in te trekken zodat we fietsen kunnen gaan huren. Dat was weer de moeite. Direct de verkopers op de markt rond ons om te discussiëren en dingen te verkopen. En niet loslaten, he! ze volgden ons zelf tot in het cafeetje om ons toch nog een nieuwe prijs te zeggen om toch iets verkocht te krijgen. Zeker toen we de bank uitkwamen nadat we eindelijk briefjes van 50€ gewisseld kregen, stonden ze weer met velen rond ons. Ook het huren van de fietsen was niet evident. Zeker 3 keer hebben we hen moeten terugsturen om nog iets in orde te brengen. Weer discussie! maar het is ons gelukt! Met onze fietsen zijn nu lekker vrij en kunnen we gaan en staan waar we willen. Aan de sitarail (het treinstation) is een lekker restaurantje. harry en Trui kozen en mooi stukje kaptein (vis) bij een vrouw en broshetteke en brochetteke voor An en natuurlijk een lekker slaatje erbij. Echt genieten van deze volle smaken. Echt een hele belevenis! Ik vind het leuk om harry en Trui hun indrukken te beluisteren. Ze zijn echt blij dit mee te maken.Ht is echt een ander leventje maar o zo boeiend en mooi!
ambelondo tot de volgende ,

toubabou mousso An